 |
| Lu Ncaxeyi |
Lu Ncaxeyi / Lahana Dövme
Malzeme: Lahana, mısır kırması (eğer mısır kırması yoksa
bulgur da idare eder), mısır unu,
tereyağı, iç yağı ve lahanayı dövmek için k'orza.
Etimoloji (Kökeni): “Lu ncaxeyi” isimden de anlaşılacağı gibi dövmekten (oncaxu) adını alır. Türkçe tam anlamı dövülmüş lahanadır.
Oncaxu: Bir şeyi başka bir şey ile (çekiç, keser, balyoz, ağaç, demir, odun, tokmak, dibek vs.) ezercesine dövmek. Eğer “oncaxu” bir canlı yada insan için kullanılırsa, feci şekilde ezilircesine dövülmüş anlamı ifade eder.
Etimoloji (Kökeni): “Lu ncaxeyi” isimden de anlaşılacağı gibi dövmekten (oncaxu) adını alır. Türkçe tam anlamı dövülmüş lahanadır.
Oncaxu: Bir şeyi başka bir şey ile (çekiç, keser, balyoz, ağaç, demir, odun, tokmak, dibek vs.) ezercesine dövmek. Eğer “oncaxu” bir canlı yada insan için kullanılırsa, feci şekilde ezilircesine dövülmüş anlamı ifade eder.
Yapılışı: Lu
ncaxeyi bir kış yemeğidir. Yazın lu ncaxeyi pişiren Laz evine rastlanamaz. Asla da yaz için
tavsiye edilmez. Uzun karlı kışlarda lu
ncaxeyi Lazlar için en vazgeçilmez yemektir. Lu ncaxeyinin en lezzetlisi karın içine gömülmüş lahanadan olur. Ve her zaman karın altında lu
ncaxeyi için lahana kesmek ustalık
gerektiren bir iştir. Bu iş evin sıradan kişisine hiçbir zaman verilmez. Bu işi çoğunlukla evin “oxok'yura” sı üstlenir. (oxok'yura: Ev işlerinde deneyimli, hamarat
ev hanımı) Çünkü damak tadı verecek
olan yine “oxok'yura” dır. Yani
evin hanımıdır. Ancak çok kar yağmış ve
tarlaya giden yol kapanmışsa o zaman bu iş
erkeklere kalır.
Lahana toplanırken sıradan her lahana alınmaz. Aslında kadın topluyorsa tarlanın şekline göre, toprağına göre iyi lahananın yerini de bilir. Lahanalar toplanıp eve getirilir evde ayıklanır. Ayıklama sırasında sert, sararmış ve don yemiş lahanalar varsa bunları da atmadan ayrı bir kapta toplayarak inekler için değerlendirilir. Lahana yaprak yaprak ayrılıp temizlendikten sonra yaprakların uzun ve tadı bozabilecek kalın sapları kadının el ustalığı ile yapraklardan sıyırtıp atılır. Körpe yaprakların seçimine özen gösterilir. Ayıklama bittikten sonra yapraklar gelişigüzel (çok ince olmadan) bir sarğanın içine doğranır. Bol suda yıkanır. İyice yıkandıktan sonra en büyük tencere yada “3'uk'ali” de pişirilir. (Bakır olması tavsiye edilir) Lahana pişirilmeden önce 5-10 dakika haşlandıktan sonra suyu süzülmelidir. Acılığının gideceği rivayet edilir. Daha sonra yeteri kadar su konarak pişmeye bırakılır. Lahana kaynamaya başlayınca az bir iç yağı, mısır kırması (eğer yoksa bulgur) ve tuz eklenir. Pişirme için en uygunu kuzine soba ve odun ateşidir. Şehir yerlerinde ocaklar da idare eder. Lahana piştikten sonra kendini bırakır. Arada pişip pişmediği “k'op'a” ile kontrol edilebilir. (k'op'a: Ağaç kepçe) Piştiğine emin olduktan sonra tahta “k'orza” ile dövülür ve kıvamını alması için biraz kalın öğütülmüş mısır unu serpiştirilir. Mısır unu serpme işi ince ayar gerektiren bir iştir. Çok verilirse pelteleşir soğuyunca odun gibi olur. Az verilirse lahana kıvamını bulamaz. Bu tamamen beceri işidir. Dövme ve un verme işi bittikten sonra evin damak tadına göre arzu ediliyorsa biber de konabilir. Bütün bu işler ve dövme işi bittikten sonra bir tavada tereyağı, iç yağı, zeytinyağı (yada başka sıvı yağ) kızdırılarak üzerine dökülüp lahana terbiye edilir. Eğer 500 m. Uzaktan kokusu alınıyorsa yada şehir yerinde bütün apartmanı lahana ve iç yağı kokusu kaplamışsa bu iş olmuş demektir.
Yenmesi: Lahana yemenin de tarifi mi olur demeyin. Öyle olur olmaz şekillerde yenmez. Mutlaka ve mutlaka mısır ekmeği gerekir. Yeni piştiği zaman sıcakken, sıcak mısır ekmeği ile sıcak bir yemek gibi yenirse de “lu ncaxeyi” gün geçtikçe daha da lezzetlenir. İkinci ve üçüncü günleri ilk günden çok daha lezzetli olduğu rivayet edilir. Lu ncaxeyi her öğün yenebileceği gibi sabahları da Laz damakları için mükemmel bir tat dır. Soğuk lahanaya soğuk mısır ekmeği gerekir. Kaç kişi yiyecekse o kadar lahana ayrı bir kapta ısıtılır. (kalacak lahana ısıtılmaz) Lu ncaxeyi ısınırken soğuk mısır ekmeği doğranır. Lahana ve mısır ekmeği birbirinden geçip macun şekline gelene kadar ısıtılır. Servis yapmak için bir kaptan diğerine koyarken kepçe yerine k'op'a kullanılır. Sonra tahta kaşıkla yenir. Megak'aran.
Lahana toplanırken sıradan her lahana alınmaz. Aslında kadın topluyorsa tarlanın şekline göre, toprağına göre iyi lahananın yerini de bilir. Lahanalar toplanıp eve getirilir evde ayıklanır. Ayıklama sırasında sert, sararmış ve don yemiş lahanalar varsa bunları da atmadan ayrı bir kapta toplayarak inekler için değerlendirilir. Lahana yaprak yaprak ayrılıp temizlendikten sonra yaprakların uzun ve tadı bozabilecek kalın sapları kadının el ustalığı ile yapraklardan sıyırtıp atılır. Körpe yaprakların seçimine özen gösterilir. Ayıklama bittikten sonra yapraklar gelişigüzel (çok ince olmadan) bir sarğanın içine doğranır. Bol suda yıkanır. İyice yıkandıktan sonra en büyük tencere yada “3'uk'ali” de pişirilir. (Bakır olması tavsiye edilir) Lahana pişirilmeden önce 5-10 dakika haşlandıktan sonra suyu süzülmelidir. Acılığının gideceği rivayet edilir. Daha sonra yeteri kadar su konarak pişmeye bırakılır. Lahana kaynamaya başlayınca az bir iç yağı, mısır kırması (eğer yoksa bulgur) ve tuz eklenir. Pişirme için en uygunu kuzine soba ve odun ateşidir. Şehir yerlerinde ocaklar da idare eder. Lahana piştikten sonra kendini bırakır. Arada pişip pişmediği “k'op'a” ile kontrol edilebilir. (k'op'a: Ağaç kepçe) Piştiğine emin olduktan sonra tahta “k'orza” ile dövülür ve kıvamını alması için biraz kalın öğütülmüş mısır unu serpiştirilir. Mısır unu serpme işi ince ayar gerektiren bir iştir. Çok verilirse pelteleşir soğuyunca odun gibi olur. Az verilirse lahana kıvamını bulamaz. Bu tamamen beceri işidir. Dövme ve un verme işi bittikten sonra evin damak tadına göre arzu ediliyorsa biber de konabilir. Bütün bu işler ve dövme işi bittikten sonra bir tavada tereyağı, iç yağı, zeytinyağı (yada başka sıvı yağ) kızdırılarak üzerine dökülüp lahana terbiye edilir. Eğer 500 m. Uzaktan kokusu alınıyorsa yada şehir yerinde bütün apartmanı lahana ve iç yağı kokusu kaplamışsa bu iş olmuş demektir.
Yenmesi: Lahana yemenin de tarifi mi olur demeyin. Öyle olur olmaz şekillerde yenmez. Mutlaka ve mutlaka mısır ekmeği gerekir. Yeni piştiği zaman sıcakken, sıcak mısır ekmeği ile sıcak bir yemek gibi yenirse de “lu ncaxeyi” gün geçtikçe daha da lezzetlenir. İkinci ve üçüncü günleri ilk günden çok daha lezzetli olduğu rivayet edilir. Lu ncaxeyi her öğün yenebileceği gibi sabahları da Laz damakları için mükemmel bir tat dır. Soğuk lahanaya soğuk mısır ekmeği gerekir. Kaç kişi yiyecekse o kadar lahana ayrı bir kapta ısıtılır. (kalacak lahana ısıtılmaz) Lu ncaxeyi ısınırken soğuk mısır ekmeği doğranır. Lahana ve mısır ekmeği birbirinden geçip macun şekline gelene kadar ısıtılır. Servis yapmak için bir kaptan diğerine koyarken kepçe yerine k'op'a kullanılır. Sonra tahta kaşıkla yenir. Megak'aran.
Kaynak:
http://ozbostanci.tr.gg/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder