Kokulu siyah üzüm yaprak döken, sarılıcı gövdeye sahip ,15 metre ye kadar yükselebilen ve ve oldukça hızlı büyüme ve gelişme gösteren üzüm türleri içinde mantar hastalıklarına en dirençli bir bitkidir.Bölgemizde ortalama 1600 metre rakıma kadar yayılış göstermektedir.Ancak soğuğa karşı oldukça duyarlı olduğundan 700 metre rakıma kadar iyi adaptasyon (uyum) gösterir.Mayıs-Temmuz aylarında çiçek açan bitkimiz,Eylül-Ekim sonlarında meyvaları olgunlaşır.Çiçekleri hermafrodit (erdişi) olup tozlaşma böcekler ve arılar tarafından yapılır.Genellikle toprak seçmemekle birlikte kalkerli drenaji iyi toprakları tercih eder.Kendine has kokosu ve tadı bulunan meyvaları oldukça yüksek oranda şeker ihtiva eder.Olgun meyvaları ortalama %6 ile %16 arasında glikoz içerir.Bu yüzden şeker hastalarının aşırı tüketmesi tavsiye edilmez.Sarılıcı gövdeleriyle yakınlarında bulunan çalı yada ağaçlara tutunarak yaşamaya çalılşır.Bölgemizde en çok kızılağaç üstünde görülmektediir.
Yenilebiir ve Kulllanılabilir Kısımları ;
Kuru ve yaş olarak tüketilebir.Özellikle hasat mevsimi sonunda kurutulup kış aylarında vücudun yüksek oranda enerji ihtiyacını karşılamak için tüketilir.Ayrıca, pekmez, marmelat ve reçel yapılmak suretiyle uzun vadeli değerlendirilmesi de mümkündür.Taze yaprakları sarma ve dolma yapmak için geleneksel türk mutfağında önemli yer tutar.
Tarımı, Üretilmesi ve Çoğaltılması;
Kokulu kara üzüm, nem yönünden zengin derin ve iyi havalanmış toprakları tercih eder.En iyi büyüme ve gelişme (vegetatif ve generatif büyüme ) kalkerli topraklarda sağlanır.Meyvaların olgunlaşması için yarı yada tam güneş ışığına ihtiyaç duyar.Yani bitkimiz hem iyi güneş alan hemde yarı gölgelik alanlarda büyüme ve gelişim gösterebillir, iyi verim verebilir.Bitkinin genç filizleri ilk baharın geç döneminde yapan aşırı soğuk ve don olaylarında olumsuz etkilenir.Bakım ve budaması bitkinin uyku halinin sürdüğü kış aylarında yapılmalıdır.Aksi taktirde baharda yapılan budamalarda damlama adı verilen aşırı su kaybı ve mantar enfeksiyonlarına karşı aşırı duyarlılığı söz konusu olduğundan bitkimizin kuruması ve dolayısıyla ölmesi kaçınılmaz olur.
Üretme ve çoğaltma genellikle çelikleme (vegatatif) yöntemle yapılmaktadır.Bitkinin yan dalllarından büyüme noktası bulunun genç kısımlarından alınan çelikler toprağa sabitlenmesiyle olur.Çelikleme birebir kopyasını oluşturmak olduğundan iyi verim veren ekonomik öneme sahip varyete(alt tür) lerin çoğaltılmasında önemli yer tutar.Bir başka üretme yöntemi tohumla(generatif) çoğaltmadır.Tohumla çoğaltmada dikkat edilmesi gereken husus tohumların belli bir süre( 6 hafta olması tavsiye edilir) soğukta tutulmak suretiyle çimlenme kabiliyetlerinin artırılması ve ardından kışı toprakta geçirecek şekilde ekilmesidir.Takip eden baharda çimlenen filizler seyrekleştirilerek ayrı kap yada poşetlere alınır ve bir yıl boyunuca burda büyümesi sağlanır.Bir yılın sonunda , yerli ırklardan alınan aşı kalemleri ile aşılanmasıyla çoğaltma işlemi yapılır.Çeşitliliğin oluşması açınsıdan tohumla çoğaltma çeliklemeye tercih edilir, fakat zor, zahmetli zaman alan bir süreç olduğu gerçeği unutulmamalıdır.
Tıbbı kullanımı ve faydaları;
Başta astım olmak üzre solumum yolu enfeksiyonlarında , akciğerdeki nem oranını artırak solunuma yardımıcı olur.Kandaki nitrik asit seviyesini düşürerek kanın pıhtılaşmasını önler ve bu yolla kalp krizi riskini önemli ölçüde azaltır.Ayrıca üzümde bulunan antioksidanlar damarları tıkayan LDL kollesterolun (kötü kolllestrol) yükseltgenmesini önler.Sabahları aç karına içilen üzüm suyu baş ve migren ağrılarından korur.İçerdiği zengin organik asitler,şeker ve selüloz sayesinde Laksatif (kabızlık giderici) özelliği vardır.Bu nedenle yaşlı ve kronik konstipasyon (kabızlık) rahatsızlığı çeken hastalarda yardımıcı tıp alanında Fito terapi (bitkisel tedavi ) olarak sıklıkla kullanılır.Karın ve bağırsak sistemini güçlendirerek kronik konstipasyonu (kabızlık) önler.İçerdiği zengin nişasta ve organik maddeler sayesinde sindirim sistemi rahatsızlıkları olanlar için şiddetle tavsiye edilir.Zengin demir içeriği nedeniyle hemoglobin (kana kırmızı rengini veren özel bir protein ) sentezini artırarak alyuvarların daha fazla oksijen depolamasına yardımıcı olur.Bu şekilde halsızlık yorgunluk ve bitkinlik şikayetlerinin önemli ölçüde azaltılmasına yardımıcı olur. Ürik asidin asitlik seviyesini düşürerek asidin vucuttan atılmasına yardımcı olur.Böylece böbreklere gelen baskıyı önemli ölçüde azaltarak üriner (böbrek ) sistemin korunmasına yardımcı olur.Yapılan son araştırmalar üzümün meme kanseri riskini önemli ölçüde azalttığı tespit edilmiştir.Üzümde bulunan antioksidanların serbest radikallerle savaşarak alzheimer hastalarında amiloidal beta polipeptitlerin ( alzheimer hastalığının teşhisinde bakılan kanda bulunan özel bir protein ) seviyesini düşürdüğü ortaya çıkmıştır.Ayrıca yine içeriğindeki zengin antioksidanlar sayesinde sinir sistemi harabiyetlerini önlediği tespit edilmiştir.İçeriğindeki zengin flavonoidler göz ve görme kayıplarını önlemede yardımcı olur.Yapılan son bilimsel çalışmalar üzümün kanserden koruyan ve kanser riskini önemli ölçüde azaltan bir bitki olduğu gerçeğini ortaya çıkarmıştır.
Daha fazla fotoğraf için:Facebook/Arhavi Arkabi Hacişi
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder